شخصیت اصلی این قصه‌ها، پهلوان محمود قتالی خوارزمی، ملقب به پوریای ولی، شاعر، عارف و ورزشکار نامی ایران‌زمین است. او دارای شغل آهنگری بوده و ضمناً صاحب و اداره‌کنندۀ تنها زورخانۀ شهر نیز هست که در آنجا آداب و اخلاق جوانمردی و پهلوانی و فنون کُشتی را به شاگردان خود می‌آموزد. زورخانه به نام پهلوان حیدر خراسانی، جد پهلوان پوریای ولی است که مکان قابل احترامی در نظر همگان بشمار می‌آید. پوریای ولی در آنجا به شاگردانش رسم جوانمردی و معرفت را می‌آموزد. او به آنها می‌آموزد شرط اول پهلوانی، آزادگی است، نه خدمت به ظالم؛ داشتن مقام و منصب در مرام پهلوانی نیست. با ارزش‌ترینِ چیزها، ذات انسان است و...
پوریای ولی گفت که صیدم به کمند است
از همــت داوود نبی، بخــت بلنـــد است
افــتادگی آمـــوز، اگـــر طالب فیــــضی
هرگز نخـورد آب، زمیــنی که بلند است
در میان این شاگردان، سه جوان یعنی یاور، صَفی و مُفرد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. یاور، مثل پوریا در کار آهنگری است. صفی که سابقاً از لشگریان حاکم بلخ بوده، به کار نمدمالی مشغول است. مفرد نیز که قبلاً عیاری می‌کرده، اکنون در میدان شهر سلمانی راه انداخته است. پوریا با کمک آنها به مبارزه علیه ظلم و بیدادگری حاکم و داروغۀ زورگوی شهر می‌پردازد.
تیمور و سایر گَزمه‌ها زیر نظر اسکندرخان، داروغه و رئیس گزمه‌های شهر، کار می‌کنند. گزمه‌ها به دستور اسکندرخان از هر فرصتی استفاده کرده، دائم از مردم زورگیری می‌کنند و آنها را به هر دلیلی تحت فشار قرار می‌دهند.
مجموعۀ «پهلوانان» در 6 فصل 13 قسمتی به تهیه‌کنندگی شرکت «حرکت کلیدی» در مرکز پویانمایی صبا تولید شده است. مهرداد شیخان در 5 قسمت این مجموعه در بخش کارگردانی آن همکاری کرده است.
جوایز و افتخارات این مجموعه در سومین جشنواره بین‌المللی تلویزیونی جام جم:
جایزه برترین کارگردان مجموعه و سریال (سیاوش زرین آبادی)
- انیماتور: حمید برزویی، اهورا شهبازی، باقر بهرام شتربان، ابراهیم موحدی، وحید رضایی، کاظم میراحمدی، محمدرضا کاشف، وریا نیک منش، علی حسین‌خان، حمیدرضا شریعت، حسن روح الامینی
- موسیقی: سعید انصاری
- تکنیک: دو بعدی
- مدت: 35 دقیقه‌ای
- کشور سازنده: جمهوری اسلامی ایران
- تهیه شده در: مرکز پویانمایی صبا